Zawodowe choroby układu oddechowego

W uprzemysłowionym współczesnym świecie bardzo dużo różnych substancji może wywoływać zmiany w płucach. Po stwierdzeniu, że jest to związane z wykonywanym zawodem, zalicza się je do zawo­dowych chorób płuc. Należą tutaj omówione wyżej: astma oskrzelowa (piekarzy czy pracowników fabryk antybiotyków), rozedma płuc, włóknienie płuc (płuco farmera, hodowców drobiu) oraz bawełnica i pylice.

  • Bawełnica (bysynoza) występuje u osób pracujących w tkactwie. Do chwili obecnej mechanizm powstawania tej choroby jest niejasny. Nie ulega wątpliwości, że objawy jej zależą od działania pyłu (ba­wełny, konopi, lnu, sizalu) na układ oddechowy. Pył ten jest mieszani­ną wielu składników, od startego włókna po występujący w nim mate­riał biologiczny, np. pleśnie, bakterie i grzyby. Działanie pyłu może być zatem zarówno chemiczne, jak i immunologiczne.

Typowym objawem bawełnicy jest tzw. gorączka ponie­działkowa. Objaw ten polega na znacznym zaostrzeniu dolegliwoś­ci po sobotnio-niedzielnym wypoczynku. Po przyjściu w poniedziałek do pracy chory czuje się źle, może pojawić się nawet duszność i go­rączka. Bawełnica zasadniczo nie powoduje dających się zauważyć zmian w płucach.

Leczenie jest objawowe, a zapobieganie polega na instalo­waniu sprawnych urządzeń odpylających lub stosowaniu specjalnych masek ochronnych.

  • Pylice płuc. W chorobach tych wdychana substancja chemiczna za­lega w płucach i wywołuje tam zmiany. W zależności od rodzaju pyłu wyróżnia się: pylicę krzemową, węglową, żelazową, talkową, berylową, cynową, grafitową, azbestową i inne. Szczególnie niebezpieczna, z uwagi na rakotwórcze działanie azbestu, jest pylica azbestowa. W wielu krajach stosowanie azbestu (np. w Stanach Zjednoczonych Ameryki) zostało całkowicie zakazane. W naszym kraju chorobą o społecznym zasięgu jest pylica krzemowa (krzemica). Czy­sta krzemica powstaje u osób zatrudnionych przy obróbce kamie­nia (kamieniarzy, pracowników drążących tunele w skałach itp.), na­tomiast u górników pracujących w kopalniach węgla rozwija się py­lica mieszana krzemowo-węglowa. Anglicy nazywają ten rodzaj pylicy pylicą górników kopalń węgla. Sam pył węg­lowy wywiera działanie czysto mechaniczne i czysta pylica węglowa (np. u palaczy kotłowni) jest chorobą do pewnego stopnia łagodną, wywołującą rodzaj przewlekłego zapalenia oskrzeli. W pokła­dach węgla w Polsce domieszka kamienia nie jest zbyt duża i pylica u polskich górników należy do pylic łagodniejszych.

Pył krzemowy wywiera działanie mechaniczne, chemiczne i immu­nologiczne. Działanie immunologiczne polega na tym, że tkanka płuc­na pod wpływem pyłu krzemowego zaczyna działać jak antygen i cho­roba może rozwijać się mimo przerwania pracy. Ten odczyn osob­niczy, związany z immunologicznym oddziaływaniem organizmu, sprawia, że czasem nasilenie zmian pylicznych jest niepro­porcjonalnie duże do czasu ekspozycji organizmu na pył.

Krzemica wzbudza rozwój tkanki włóknistej, zwłóknienie płuc utrudnia ich rozprężenie i nasila pracę ukierunkowaną na pokonanie tego oporu. Ponadto działanie pyłu węglowego powoduje zapalenie oskrzeli i typowe objawy dla tej choroby. Czasem tkanka włóknista rozrasta się, wytwarzając guzy płuc, które można mylnie rozpoznać ja­ko nowotwory. Górnicy z pylicą częściej niż inne grupy zawodowe za­padają na gruźlicę płuc; dawniej nazywano tę postać choroby pylico-gruźlicą.

Objawy zaawansowanej pylicy płuc to: duszność wysiłkowa, ka­szel, dolegliwości ze strony układu krążenia.

Leczenie pylicy nie odbiega od ogólnych zasad leczenia chorób układu oddechowego.

Zapobieganie polega na sprawnym działaniu urządzeń odpyla­jących, częstych badaniach kontrolnych, urlopach profilaktycznych i przesunięciach na stanowiskach pracy. Ponieważ pylica może pos­tępować (odczyn immunologiczny) mimo zaprzestania kontaktu z czynnikiem przyczynowym, szczególną opieką należy otoczyć by­łych górników.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.