Nerwica serca należy do grupy tzw. nerwic narządowych. Nazwą tą określa się stany, w których występują objawy wskazujące na zaburzenia czyn­ności różnych układów lub narządów wewnętrznych, bez uchwytnych zmian organicznych tłumaczących te objawy. Nerwice te powstają w następstwie zakłócenia czynności ośrodkowego układu nerwowego, kontrolującego „pracę” układu wegetatywnego (autonomicznego), któ­ry reguluje czynności narządów wewnętrznych. Mechanizm powstawa­nia i rozwoju nerwic jest złożony i nie można go w pełni wyjaśnić. W nerwicy serca na czoło obrazu chorobowego wysuwają się objawy za­burzeń czynnościowych ze strony serca.

Objawy nerwicy serca są bardzo różnorodne i mają różne nasile­nie. Do podstawowych należą: bóle w klatce piersiowej, bicie i kołata­nie serca, duszność, niepokój, osłabienie, przy czym badania lekarskie i odpowiednie badania pomocnicze nie wykazują żadnych organicz­nych chorób serca ani obiektywnych zmian w układzie krążenia.

Bóle w klatce piersiowej, najczęściej zgłaszane przez chorych z ner­wicą serca, wykazują pewne cechy, które różnią je od bólów występu­jących w chorobie wieńcowej i innych chorobach układu krążenia o podłożu organicznym. Bóle w nerwicy dotyczą zwykle okolicy przed- sercowej, a nierzadko ograniczone są jedynie do koniuszka serca. Mo­gą mieć charakter kłujący, przeszywający, co przeważnie przykro od­czuwa chory i co potęguje jego stan niepokoju i wzmożonego napięcia nerwowego. Mogą też być tępe, gniotące, zwykle ograniczone do oko­licy przedsercowej, niezbyt nasilone i – w przeciwieństwie do bólów wieńcowych — mogą utrzymywać się w zbliżonym natężeniu przez sze­reg godzin, a nawet dni. Wspólną cechą bólów nerwicowych, różniącą je od bólów pochodzenia wieńcowego, jest to, że nie promieniują, nie mają wyraźnego związku z wysiłkiem fizycznym oraz nie ustępują po zażyciu nitrogliceryny lub innych środków przerywających zwykle ból wieńcowy; ustępują natomiast lub zmniejszają się pod wpływem leków działających na układ nerwowy.

Do częstych dolegliwości osób z nerwicami serca należy także dusz­ność. Chorzy nie mogą wykonać dostatecznie głębokiego wdechu; przy podejmowaniu próby zrobienia takiego wdechu, wydają z siebie jedy­nie jak gdyby okresowo powtarzające się westchnienie. Bicie i kołata­nie serca, odczuwane nawet przy całkowicie prawidłowej jego czyn­ności, ma często wyłącznie subiektywny charakter. W niektórych przypadkach czynność serca bywa umiarkowanie przyspieszona. Cha­rakterystyczna jest też znaczna zmienność akcji serca; przyspiesza się ona łatwo pod wpływem niewielkich nawet bodźców psychicznych i równie łatwo zwalnia. Częstym objawem jest uczucie nierównego bicia lub zamierania serca, co może zależeć od okresowo występujących przedwczesnych pobudzeń serca.

Objawom nerwicy serca towarzyszy na ogół niepokój psychiczny i ruchowy, różnie nasilone stany lękowe oraz wzmożona potliwość dło­ni, stóp i okolic pachowych, ziębnięcie kończyn, łatwe czerwienienie się i blednięcie. Jeśli niepokój i pobudzenie psychoruchowe są silnie wyrażone, występują nagle i przybierają gwałtowny charakter, stan taki określa się jako napad nerwicowy.