Przedstawiony podział chorób nerek oparty jest na lokalizacji najwcześniej występujących zmian w nerkach. W ramach tego podziału wyodrębnia się cztery zasadnicze grupy:
Grupa 1 obejmuje choroby nerek przebiegające z pierwotnym uszkodzeniem kłębuszków nerkowych. Do grupy tej należą wszystkie ostre, podostre i przewklekłe kłębuszkowe zapalenia nerek. Ta grupa chorób jest też nazywana glomerulopatiami (glomerulus — kłębuszek).
Grupa 2 obejmuje choroby nerek, w których proces chorobowy zlokalizowany jest pierwotnie w tkance śródmiąższowej. Do grupy tej zalicza się zarówno bakteryjne, jak i niebakteryjne, ostre i przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek.
Grupa 3 obejmuje choroby nerek charakteryzujące się pierwotnymi zmianami w naczyniach nerek. Należą tu przede wszystkim stwardnienie naczyniowe nerek (łagodne i złośliwe), uszkodzenie nerek w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej (kolagenoz) oraz nadciśnienie naczyniowo-nerkowe.
Grupa 4 obejmuje choroby nerek, w których pierwotne zmiany dotyczą cewek nerkowych (tzw. tubulopatie od tubulus – cewka).
Do grupy tej należą: ostra niezapalna niewydolność nerek, uszkodzenie nerek w następstwie uszkodzenia odpływu moczu z dróg moczowych lub ich niedrożności, jak też wrodzone i nabyte wady cewek nerkowych.
Każda z chorób nerek wymienionych w poszczególnych grupach może prowadzić do niewydolności nerek, będącej najgroźniejszym następstwem zarówno ostrego, jak i przewlekłego uszkodzenia tego narządu. Jest to stan, w którym nerki tracą częściowo lub – w skrajnych przypadkach — całkowicie zdolność regulowania i utrzymywania prawidłowej homeostazy. W stanach niewydolności nerek dochodzi do mniej lub bardziej wyrażonego nagromadzenia się w osoczu różnych produktów przemiany materii w następstwie upośledzonej czynności wydalniczej nerek. Upośledzona czynność wewnątrzwydzielnicza i metaboliczna nerek prowadzą do ciężkich zaburzeń wieloobjawowych i wieloukładowych dających kliniczny obraz mocznicy, będący wyrazem ciężkiego endogennego zatrucia organizmu.