Niedokrwistość z niedoboru żelaza

Niedobór żelaza jest częstym stanem chorobowym, zwłaszcza w kra­jach, w których z przyczyn ekonomicznych lub tradycyjno-religijnych podaż żelaza z pokarmami jest niedostateczna. Ponieważ żelazo wcho­dzi w skład cząsteczki hemoglobiny, w przypadku jego braku synteza hemoglobiny jest zahamowana. Powoduje to zatrzymanie procesu wy­twarzania czerwonych krwinek na etapie erytroblastów zasadochłonnych, kiedy synteza hemoglobiny jest najżywsza. Krwi­nek czerwonych powstaje mniej, te zaś, które tworzą się, zawierają mniej hemoglobiny – są jaśniejsze i mniejsze. W badaniach labo­ratoryjnych stwierdza się niedokrwistość, niedobarwliwość, czyli hipochromię krwinek, oraz mikrocytozę, tj. zmniejszenie wielkości krwinek.

Przyczyną niedokrwistości z niedoboru żelaza może być:

  1. nad­mierna utrata żelaza (przewlekłe krwawienia);
  2. nadmierne, przekra­czające podaż zużycie żelaza (ciąża i okres karmienia, okres dojrzewa­nia, regeneracja krwinek w przypadkach różnych niedokrwistości);
  3. niedostateczna podaż żelaza z pokarmami;
  4. złe wchłanianie żelaza (choroby jelit, wątroby i trzustki, alkoholizm);
  5. nieprawidłowe zuży­cie żelaza poza układem krwiotwórczym (przewlekłe stany zapalne, no­wotwory).

Największą wrażliwość na niedobór żelaza obserwuje się w ciąży, w okresie pokwitania obu płci (szczególnie u dziewcząt) oraz u ludzi sta­rych.

Żelazo, poza hemoglobiną, wchodzi w skład enzymów biorących udział w procesie utleniania biologicznego oraz w skład mioglobiny – barwnego białka mięśni o budowie zbliżonej do hemoglobiny. Enzymy zawierające żelazo mają szczególne znaczenie w przemianach bioche­micznych w mózgu, sercu i błonach śluzowych. Upośledzona czynność tych narządów w przypadku niedoboru żelaza powoduje, że chorzy szczególnie źle znoszą niedokrwistość z niedoboru żelaza, mają cięższe objawy chorobowe niż chorzy z innymi typami anemii przy tej samej lub mniejszej liczbie krwinek czerwonych.

Głównymi objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza są bóle i zawroty głowy, drażliwość, apatia, trudności w uczeniu się, bóle i bi­cie serca, uczucie duszności, osłabienie, łamliwość i wypadanie wło­sów, zmiany w paznokciach z ich łatwym kruszeniem się, zajady w ką­cikach ust, zmiany w śluzówkach jamy ustnej i gardła. Charaktery­styczna jest porcelanowa bladość skóry.

Badania krwi obwodowej wykazują: spadek liczby krwinek czerwo­nych, wyraźnie niskie stężenie hemoglobiny, niedobarwliwość i mikrocytozę (zmniejszenie wielkości) krwinek. Stężenie żelaza w surowicy jest mniejsze w stosunku do normy, która wynosi 80-120 mg°/o (14,3-21,5 mmol/1).

Zdarza się często, że okres jawnej niedokrwistości poprzedzony jest stanem niedoboru żelaza bez niedokrwistości, gdy na potrzeby krwiotworzenia, których nie pokrywa podaż, zostaje zużyte żelazo ustrojo­we. Ujawniają się wówczas niektóre objawy kliniczne spowodowane niskim stężeniem żelaza we krwi. Rozpoznanie tego stanu ma duże znaczenie dla zapobiegania rozwojowi niedokrwistości, ponieważ poz­wala usunąć przyczynę i uzupełnić niedobory.

W zapobieganiu niedoborowi żelaza, poza usuwaniem chorób będących jego przyczyną, podstawowe znaczenie ma dieta. Dzienne za­potrzebowanie człowieka zdrowego na żelazo wynosi:

  1. mężczyźni dorośli                                           1,0 — 1,5 mg
  2. dziewczęta w okresie dojrzewania                 1,2 — 2,5 mg
  3. chłopcy w okresie dojrzewania                       1,0 — 2,9 mg
  4. kobiety miesiączkujące                                   1,0 — 2,5 mg
  5. kobiety w ciąży                                                1,5 — 5,0 mg

Zapotrzebowanie to powinno być z łatwością pokryte przez prawidło­wą dietę, w razie zwiększonego zapotrzebowania wzbogaconą w obfi­tujące w żelazo pokarmy.

Główne źródło łatwo przyswajalnego żelaza to: mięso, ryby i wątro­ba, czyli pokarmy zawierające hemoglobinę lub mioglobinę, oraz żółt­ko jaj. Najlepszym źródłem żelaza pochodzenia roślinnego, gorzej wy­korzystywanego, jest fasola, soja oraz rośliny zielone. Wchłanianie że­laza przyspiesza witamina C, zawarta w wielu sokach owocowych i roślinach surowych.

Leczenie jawnych postaci niedokrwistości polega na podawaniu preparatów żelaza doustnie oraz witamin B2 i B6 poprawiających jego wykorzystanie. Leczenie to jest długotrwałe i wymaga nieraz wieloty­godniowego lub nawet wielomiesięcznego przyjmowania odpowiednich leków.

U chorych, u których przyczyną niedokrwistości z niedoboru żelaza jest złe wchłanianie z przewodu pokarmowego, stwierdzone na podsta­wie badania wchłaniania żelaza za pomocą tzw. krzywej obciążenia że­lazem — preparaty żelaza są stosowane dożylnie lub domięśniowo.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.