Posted in Nadczynność przytarczyc polega na nadmiernym wydzielaniu parathormonu. Rozróżnia się dwie główne postacie tej choroby: nadczynność pierwotną i nadczynność wtórną.
- Pierwotna nadczynność przytarczyc
Pierwotna nadczynność przytarczyc jest najczęściej wywołana przez łagodny gruczolak, nieco rzadziej — przez przerost, a jedynie wyjątkowo przez raka przytarczyc. Pojedynczy zazwyczaj gruczolak, umiejscowiony w okolicy tarczycy, wydziela w nadmiarze parathormon, który zwiększa wchłanianie jelitowe i uwalnianie wapnia z kości. Wzrasta też wydalanie wapnia i fosforanów z moczem.
Choroba może objawiać się:
- kamicą moczową „wapniową”, zazwyczaj nawrotową;
- chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy, często oporną na leczenie;
- ostrym zapaleniem trzustki ze skłonnością do nawrotów;
- bólami kostnymi i złamaniami;
- wielomoczem i nadmiernym pragnieniem (ok. 3-10 1/dobę).
Do mniej charakterystycznych objawów należą: nudności i wymioty, uporczywe zaparcia, które mogą prowadzić do niedrożności jelit, świąd skóry, zaburzenia koncentracji, łatwe męczenie się, bóle głowy. Przy bardzo wysokich stężeniach wapnia we krwi może dojść do tzw. przełomu hiperkalcemicznego. Jest to stan zagrożenia życia, związany z obfitymi wymiotami, wielomoczem i odwodnieniem, prowadzący do śpiączki i wstrząsu. Badania pomocnicze wykazują oprócz wysokiego poziomu wapnia w surowicy krwi, powyżej 11 mg% (2,75 mmol/1), obniżenie poziomu fosforanów poniżej 3 mg% (0,97 mmol/1) oraz zwiększoną aktywność fosfatazy zasadowej. W radiogramach układu kostnego w początkowych okresach nie występują zmiany. W przypadkach bardziej zaawansowanych obserwuje się zanik kostny, zwiększoną resorpcję (niszczenie kości, zwłaszcza rąk), a następnie torbiele kostne.
- Wtórna nadczynność przytarczyc
Wtórna nadczynność przytarczyc rozwija się jako mechanizm obronny, zapobiegający obniżeniu poziomu wapnia we krwi. Najczęściej związana jest z upośledzeniem jelitowego wchłaniania wapnia przy niedoborze witaminy D, w zespołach złego wchłaniania, w przewlekłej mocznicy. Wobec mniejszego dopływu wapnia z przewodu pokarmowego wzrasta wydzielanie parathormonu, który resorbuje wapń z kości, a tym samym wyrównuje poziom wapnia w surowicy krwi.
Leczenie polega na leczeniu choroby podstawowej oraz podawaniu witaminy D3 i wapnia, co na ogół prowadzi do normalizacji gospodarki wapniowej i cofnięcia się wtórnej nadczynności przytarczyc. W szczególnych przypadkach może być stosowane leczenie operacyjne.
