Posted in Kora nadnerczy położona obwodowo w stosunku do rdzenia wydziela hormony steroidowe, tzw. kortykosteroidy, które — zależnie od typu działania — dzieli się na trzy grupy: glikokortykosteroidy, mineralokortykosteroidy i androgeny. Ponadto, z pośrednich metabolitów syntetyzowanych w nadnerczach może tworzyć w nikłych ilościach estrogeny.
- Hormony kory nadnerczy
Wydzielanie hormonów kory nadnerczy pozostaje pod kontrolą hormonu adrenokortykotropowego (kortykotropiny, ACTH) przysadki. W największych ilościach hormony nadnerczy są wydzielane we wczesnych godzinach rannych, a w najmniejszych około północy — jest to tzw. rytm dobowy.
W warunkach fizjologicznych równowagę w układzie podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowym utrzymuje mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego, oparty na zasadzie, że niedobór kortozylu pobudza, natomiast nadmiar hamuje wydzielanie kortykotropiny. Pod wpływem stresów, takich jak zabiegi chirurgiczne, gorączka, urazy, ciężkie przeżycia psychiczne, zwiększa się znacznie wydzielanie zarówno ACTH, jak i kortyzolu, aby umożliwić przystosowanie organizmu do zmienionych warunków. Oznaczenia dobowej produkcji kortyzolu wykazały, że w sytuacjach stresowych może ona wzrastać nawet dziesięciokrotnie.
Podstawowe badania czynności kory nadnerczy obejmują badania na zawartość hormonów steroidowych w moczu dobowym oraz we krwi.
W moczu dobowym oznaczana jest zawartość metabolitów kortyzolu, czyli 17-hydroksykortykosteroidów (17-OHCS), zawartość androgenów nadnerczowych, tj. 17-ketosteroidów (17-KS), oraz frakcji tzw. wolnych kortykosteroidów. Zbyt niskie wartości kortykosteroidów wynikają głównie z niedokładnego zbierania moczu w ciągu doby (w czasie krótszym niż doba). Podwyższone wartości 17-OHCS wskazują na nadczynność kory nadnerczy, występują też u osób otyłych i w sytuacjach stresowych. Zbyt wysokie wartości mogą być wynikiem stosowania leków z grupy kortykosteroidów w czasie przeprowadzania badań lub pomyłkowego zebrania moczu w przedziale czasowym wyraźnie przekraczającym 24 godziny. Nieprawidłowo wysokie wartości wolnych kortykosteroidów w moczu mogą być spowodowane stosowaniem równocześnie leków np. z grupy azotynów.
We krwi oznaczane jest stężenie kortyzolu. Z uwagi na dobowe wahania wydzielania tego hormonu, próbki krwi do badań muszą być pobierane kilkakrotnie w ciągu dnia. Fałszywie wysokie wartości kortyzolu mogą być spowodowane stosowaniem leków, zwłaszcza antybiotyków.
