- Mukowiscydoza. Jest to choroba spowodowana defektem genetycznym, w której zmianom ulegają gruczoły wydzielania zewnętrznego (śluzowe — oskrzeli, przewodu pokarmowego). Choroba objawia się jako ciężkie, przewlekłe zapalenie oskrzeli, powikłane rozstrzeniami oskrzeli i wtórnymi zmianami w układzie krążenia (serce płucne). Oprócz tego dochodzi do niewydolności wydzielniczej trzustki, często do niedrożności jelit.
Leczenie nie odbiega od leczenia ciężkiego zapalenia oskrzeli.
- Ropień płuca. Niegdyś bardzo częsta choroba, spowodowana zwykle zapaleniem płuc. Niekiedy była po prostu zejściem zapalenia płuc. Obecnie występuje rzadko, co wiąże się z faktem, że leczenie zapalenia płuc jest teraz bardziej skuteczne.
Objawami ropnia są: gorączka, wykrztuszanie dużej ilości ropnej plwociny, krwioplucie.
Leczenie chirurgiczne lub zachowawcze.
- Zator i zawał płuca. Zawał płuca jest to „obumarcie”, czyli martwica fragmentu tkanki płucnej powstała wskutek zamknięcia przez zakrzep lub zator światła naczynia, które zaopatruje w krew dany fragment płuca. Nie jest to choroba częsta, ponieważ tkanka płucna jest podwójnie ukrwiona — przez tętnice oskrzelowe i tętnice płucne—i nawet gdy jedno z naczyń ulega zatkaniu, drugie w dostatecznym stopniu odżywia tkankę płucną i nie obumiera ona.
Zamknięcie naczynia płucnego, które nie prowadzi do martwicy, nosi nazwę zatoru płuc. Materiałem zatorowym są skrzepliny krwi, które wytwarzają się w żyłach i stąd wraz z prądem krwi dostają się do płuc. Mogą one powstać w czasie zapalenia żył lub unieruchomienia (np. u osób długo przebywających w łóżku w wyniku choroby, operacji, uwiądu starczego), a rzadko wskutek nadkrzepliwości krwi.
Objawami zatoru są: duszność, bicie serca, niepokój, spadek ciśnienia krwi. Gdy dołączy się do tego ból w klatce piersiowej i krwioplucie, sugeruje to zawał płuc.
Leczenie zatoru i zawału płuc polega na stosowaniu leków zmniejszających krzepliwość krwi (leki przeciwkrzepliwe), zapobieganię zaś na leczeniu żylaków i ich zapalenia oraz na niedopuszczeniu (w miarę możliwości) do zbyt długiego przebywania w łóżku.
- Grzybice płuc. Są to stosunkowo rzadkie choroby tkanki płucnej, ujawniające się w stanach upośledzonej odporności organizmu. Organizm zdrowy dość dobrze radzi sobie z zakażeniem grzybiczym. Upośledzenie odporności jest skutkiem wrodzonego defektu wytwarzania czynników zwalczających zakażenie, albo powstaje wskutek hamowania tego zjawiska przez stosowane leczenie (leki hormonalne, przeciw- nowotworowe itp.).
Zmiany w płucach mogą być wywołane przez różne grzyby, ale najczęściej powodują je: kropidlaki (Aspergillus), drożdżaki (Candida), Histoplasma, Mucor. Choroba może przebiegać pod postacią zmian alergicznych, zapalnych, guzowatych. W Polsce najczęstszą grzybicą układu oddechowego jest kropidlakowica, wywołana zakażeniem Aspergillus fumigatus. Może ono przebiegać pod postacią zapalenia płuc, opłucnej i oskrzeli oraz tzw. grzybniaka kropidlakowego (aspergilloma).
Grzybniak kropidlakowy jest to guz rosnący głównie w jamach pogruźliczych. Objawy choroby są niecharakterystyczne, a leczenie jest w zasadzie chirurgiczne, choć stosuje się też leczenie zachowawcze, polegające na bezpośrednim wstrzykiwaniu (poprzez ścianę klatki piersiowej) leków grzybobójczych do guza.
Promienica płuc, obecnie rzadko występująca choroba, rozwija się wskutek zakażenia drobnoustrojami zwanymi promieniowcami. Cechuje się tworzeniem ropni przechodzących na opłucną, czasem na kości, skórę i węzły chłonne. Choroba przebiega jako przewlekłe zapalenie płuc z licznymi przetokami, przebijającymi się na zewnątrz i pozostawiającymi zniekształcające blizny. Objawy zależą od rozległości zmian, a leczenie penicyliną daje pełne wyleczenie.
- Ziarniniak Wegenera. Jest to choroba o charakterze immunologicznego zapalenia naczyń, w tym również naczyń płucnych. Poza płucami, zmiany martwicze występują w górnych drogach oddechowych oraz w nerkach. Na zdjęciu rentgenowskim płuc są widoczne jako okrągły cień, obrazujący guz do złudzenia przypominający raka płuc.
Objawy choroby są różnorodne, zależnie od zadęcia różnych układów. Przebieg choroby jeszcze do niedawna był niepomyślny. Jednak zastosowanie leczenia zbliżonego do tego, jakie stosuje się w nowotworach, daje długotrwałe i całkowite ustąpienie objawów (remisje choroby) lub wręcz całkowite wyleczenie.