Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Choroba wrzodowa jest schorzeniem ogólnoustrojowym, które w krajach cywilizowanych dotyczy aż 5 — 10% całej populacji. Anato­micznym wyrazem tej choroby jest ubytek błony śluzowej, umiejscowiony najczęściej na krzywiźnie mniejszej żołądka lub w opuszce dwunastnicy. Kształt tego ubytku, zwanego niszą wrzo­dową, jest okrągły lub owalny, a jego średnica waha się od kilku do kilkunastu milimetrów. Choroba występuje w każdym wieku i u obu płci, ale szczyt zapadalności przypada na okres między 20 i 50 r. życia, zaś wśród osób z wrzodem dwunastnicy zdecydowanie dominują męż­czyźni.

Przyczyny choroby wrzodowej są złożone i nie do końca poznane. Ogólnie przyjmuje się, że nisza wrzodowa powstaje w wyniku zaburze­nia równowagi między trawiącą siłą soku żołądkowego i możliwościa­mi obronnymi błony śluzowej (stąd określenie — wrzód trawienny lub owrzodzenie trawienne). Wrzody żołądka lub dwunastnicy występują rodzinnie, u osób palących papierosy, zażywa­jących leki zawierające kwas acetylosalicylowy (polopiryna) oraz cier­piących na przewlekłe choroby układu oddechowego, marskość wątro­by lub reumatoidalne zapalenie stawów. Ważną rolę w chorobie wrzo­dowej dwunastnicy mogą odgrywać także czynniki psychologiczne, o czym świadczy dość częste powstawanie owrzodzeń pod wpływem stre­sów i napięć emocjonalnych.

Objawy. Głównym, a nierzadko jedynym objawem choroby są okre­sowe bóle w nadbrzuszu. Dla wrzodów dwunastnicy charak­terystyczne są tzw. bóle głodowe, które występują w nocy i w 2-3 godziny po posiłkach. Ulgę przynosi spożycie pokarmu lub przyjęcie środków alkalizujących. W owrzodzeniach żołądka bó­le nie wykazują wyraźnego związku z posiłkami (czasem nasilają się tuż po jedzeniu) i nie zawsze ustępują po lekach alkalizujących. Inne, rzadsze objawy choroby wrzodowej to nudności, brak łaknienia i chudnięcie.

Przebieg choroby jest przewlekły i nawracający. Odnosi się to przede wszystkim do wrzodów dwunastnicy, które mają skłonność do występowania w sezonach wiosennym i jesiennym. Nawrót owrzodze­nia wywołuje zwykle takie same dolegliwości, jak w czasie poprzed­niego epizodu choroby. Część owrzodzeń przebiega zupełnie bezobjawowo albo też typowym objawom nie towarzyszy nisza wrzodowa.

Choroba wrzodowa może prowadzić do groźnych dla życia powikłań, jakimi są krwotoki przedziurawienie, czyli perforacja wrzodu. Każde z tych powikłań występuje nagle i niekiedy jest pierwszym sygnałem choroby. Rozwojowi powikłań sprzyja zadziała­nie silnego stresu, nadużycie alkoholu, a także zażywanie polopiryny lub innych leków przeciwreumatycznych. Objawami krwotoku są: nagłe zasłabnięcie, krwawe lub fusowate wymioty, smoliste stolce oraz bladość skóry. Perforacja zdarza się prawie wyłącznie w owrzodzeniach dwunastnicy. Przedziurawienie objawia się na­głym bólem w nadbrzuszu obejmującym stopniowo całą jamę brzuszną, której powłoki stają się desko wato twarde. Zarówno perforacja, jak i krwotok wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej. Innym powikłaniem choroby wrzodowej jest zwężenie odźwiernika utrudniające przechodzenie zawartości z żołądka do jelita cienkiego. Objawami zwężenia są obfite wymioty zawierające niestrawione reszt­ki pokarmu spożytego poprzedniego dnia oraz postępujące chudnięcie.

Rozpoznanie choroby opiera się zwykle na badaniu radiologicznym górnego odcinka przewodu pokarmowego. W wypadku stwierdzenia wrzodu żołądka obowiązuje wykonanie gastroskopii (wzierniko­wanie żołądka, tj. oglądanie jego wnętrza przez specjalny przyrząd z oświetleniem, wprowadzony przez przełyk) i pobranie wycinków do oceny mikroskopowej. Współczesna gastroskopia jest zabiegiem nie obciążającym, przeprowadzanym za pomocą giętkich wzierników fiberooptycznych. Zgłębnikowanie (sondowanie) żołądka w celu oceny jego funkcji wydzielniczej straciło ostatnio na wartości, gdyż w większości owrzodzeń żołądka i dwunastnicy ilość wytwarza­nego kwasu solnego nie odbiega od normy. Tylko u 1/3 osób z owrzodzeniami dwunastnicy występuje nadmierna produkcja tego kwasu, zaś u części chorych z owrzodzeniami żołądka wydzielanie może być obniżone.

Leczenie choroby wrzodowej jest zachowawcze i chirurgiczne. Ce­lem leczenia zachowawczego jest jak najszybsze opanowa­nie objawów (głównie bólu) i doprowadzenie do zagojenia niszy wrzo­dowej. Skuteczne sposoby zapobiegania nawrotom choroby nie są do­tychczas znane.

Chorzy z niepowikłaną chorobą wrzodową dwunastnicy mogą być leczeni ambulatoryjnie. U chorych z wrzodem żołądka przed przystą­pieniem do leczenia należy wykluczyć nowotworowy charakter owrzo­dzenia. Potrzeba taka nie dotyczy chorych z wrzodem dwunastnicy, który praktycznie zawsze ma naturę nienowotworową. Poza tą różnicą w postępowaniu z chorymi na wrzód żołądka i dwunastnicy pozostałe zasady są podobne. Obejmują one bezwzględny zakaz palenia papiero­sów, unikanie kawy, alkoholu i ostrych przypraw oraz stosowanie le­ków alkalizujących, zmniejszających wydzielanie kwasu solnego i przyspieszających gojenie niszy wrzodowej. Przestrzeganie specjalnej diety jest na ogół zbędne. Ważne znaczenie ma natomiast regularne spożywanie posiłków i normalny skład pożywienia. Prawidłowo pro­wadzone leczenie zachowawcze, przy dobrej współpracy ze strony cho­rego, prowadzi w większości przypadków do zagojenia niszy wrzodo­wej w przeciągu miesiąca. Po upływie tego czasu osoby z wrzodem żo­łądka powinny być poddane kontrolnemu badaniu radiologicznemu i/lub gastroskopii.

Leczenie chirurgiczne prowadzone jest w przypadkach wrzodów żołądka opornych na działanie środków farmakologicznych lub owrzodzeń często nawracających. Operacja polega przeważnie na usunięciu części żołądka i/lub przecięciu nerwów błędnych (wagotomia), co powoduje zmniejszenie wydzielania kwasu solnego. Przedziurawienie wrzodu i trwałe zwężenie odźwiernika jest leczone wyłącznie chirurgicznie. Część owrzodzeń żołądka lub dwunastnicy powikłanych krwotokiem jest także leczonych operacyjnie.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.