Elektrokardiografia jest metodą badania pracy serca, opartą na zjawiskach elektrycznych powstających w wyniku przepływu jonów przez błonę komórkową włókien mięśnia sercowego. Elektrokardiogram (EKG) jest zapisem (z zewnątrz ciała) prądu elektrycznego przepływającego przez serce w czasie każdej kolejnej ewolucji jego pracy. Przepływ prądu w postaci fali pobudzenia mięśnia serca wyprzedza i inicjuje jego czynność mechaniczną, tj. skurcz i rozkurcz przedsionków oraz komór. Od prawidłowego przebiegu fali pobudzenia zależy właściwa kolejność skurczu i rozkurczu tych struktur. W elektrokardiogramie wyróżnia się załamki PQRSiT oraz odcinki PQ i ST. Ważny jest odstęp PQ składający się z załamka P i odcinka PQ.
Załamek P rozpoczyna każdą kolejną ewolucję elektrokardiogramu, jeśli pobudzenie serca jest prawidłowe. Jest on odbiciem czynności elektrycznej przedsionków. Zespół QRST odzwierciedla przejście fali pobudzenia przez komory. Zmiany załamka P i zespołów QRST występują wówczas, gdy obciążenie przedsionków lub komór jest nieprawidłowe, np. w różnych wadach serca. Zawał serca powoduje również zmianę wyglądu zespołów QRST, z powodu ubytku mięśnia serca czynnego elektrycznie. W chorobie wieńcowej często występują nieprawidłowości odcinka ST i załamka T. Elektrokardiogram jest przede wszystkim niezbędny w rozpoznawaniu zaburzeń rytmu serca.
Odmianą elektrokardiogramu jest zapis uzyskany w czasie wysiłku (próba wysiłkowa). Bada się wtedy wpływ wysiłku fizycznego, np. marszu po ruchomej bieżni, na elektrogardiogram, co często potwierdza rozpoznanie choroby wieńcowej, ujawniając zmiany niewidoczne w spoczynku, i ułatwia ocenę działania leków.
Badaniem uzupełniającym jest zapis elektrokardiogramu metodą Holtera na taśmie magnetofonowej w warunkach normalnej aktywności życiowej osoby badanej. Zapis z 24 godz. może być przez komputer oceniony w ciągu 20 min. Badanie to jest stosowane u chorych z zaburzeniami rytmu serca.
- Badania polikardiograficzne
Badania te obejmują:
- zapis mikrofonowy z zewnątrz klatki piersiowej tonów i szmerów serca, czyli fonokardiogram,
- zapis krzywej ruchu koniuszka serca w czasie jego pracy, czyli uderzenia koniuszkowego (apekskardiografia)
- zapis krzywej tętna tętnicy szyjnej.
Badania te umożliwiają obiektywną ocenę zjawisk stwierdzanych przy badaniu uchem i ręką. Są one przydatne głównie w rozpoznawaniu wad serca.