Choroby przełyku

  • Refluks żołądkowo-przełykowy i zapalenie przełyku

Istotą tej choroby jest wsteczne zarzucanie zawartości żołądka i/lub dwunastni­cy do przełyku. Dzieje się tak wskutek niewydolności dolnego zwiera­cza przełyku. Objawy chorobowe powstają w wyniku drażniącego działania kwaśnego soku żołądkowego lub zasadowego soku dwunast­nicy na błonę śluzową przełyku. Długotrwałe utrzymywanie się refluksu przy osłabionej odporności błony śluzowej doprowadza zwykle do jej przewlekłego zapalenia.

Objawy. Typowym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego i zapalenia przełyku jest zgaga, czyli palący ból w nadbrzuszu lub za mostkiem, często wysoko, aż na poziomie gardła, z napływaniem do ust piekącego płynu. Przy silnym natężeniu ból może promieniować do szyi i żuchwy. Zgaga występuje zwykle po posiłkach, szczególnie gdy są one nadmiernie obfite, cierpkie, kwaśne lub zbyt słodkie. Występo­waniu zgagi sprzyjają także: praca w pochyleniu połączona z dźwiga­niem, pozycja leżąca, palenie tytoniu, picie alkoholu i kawy oraz nie­które leki (np. polopiryna). W następstwie refluksu może czasem dojść do podrażnienia strun głosowych, dróg oddechowych i do powikłań płucnych. Zdarza się tak wówczas, gdy płynna zawartość żołądka cofa­jąc się przez przełyk dostaje się do gardzieli i stąd jest zasysana do układu oddechowego. Sytuacja taka powstaje najczęściej w czasie snu.

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego i zapalenia przełyku są dość charakterystyczne, ale w celu ustalenia pewnego rozpozna­nia konieczne jest wyłączenie innych przyczyn bólów w klatce pier­siowej (np. choroby wieńcowej) i w nadbrzuszu (np. wrzodu żołądka lub dwunastnicy). Dlatego też osoby z nawracającymi lub przewlekle utrzymującymi się objawami powinny być poddane badaniu radiolo­gicznemu i wziernikowaniu przełyku z pobraniem wycinków błony ślu­zowej do badania mikroskopowego.

Leczenie. Podstawowe znaczenie w leczeniu odgrywa wyelimi­nowanie okoliczności i czynników sprzyjających powstawaniu reflu­ksu. Trzeba unikać obfitych posiłków i potraw szkodzących choremu, palenia tytoniu, picia alkoholu i kawy, pracy w pochyleniu oraz dźwi­gania. Aby złagodzić nocny refluks, należy wcześnie spożywać kolacje (kilka godzin przed snem) i unieść łóżko od strony głowy o kilkanaś­cie centymetrów.

Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu środ­ków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego, zobojętniających kwas solny i wzmagających napięcie dolnego zwieracza przełyku, a także na podawaniu płynnych, lepkich leków alkalizujących, które dzięki swoim właściwościom fizykochemicznym chronią błonę śluzową przed działaniem czynników drażniących.

Leczenie operacyjne stosuje się jedynie w przypadku po­wikłanej postaci refluksu z ciężkim zapaleniem przełyku i z tworze­niem się nadżerek oraz występowaniem ostrych lub przewlekłych krwawień powodujących anemię. Wskazaniem do operacji może być także znaczne, pozapalne zwężenie przełyku.

  • Zapalenie przełyku nie związane z refluksem

Zapalenie przełyku nie związane z refluksem najczęściej wystę­puje u osób w ciężkim stanie ogólnym z powodu innych chorób, z osła­bioną odpornością na zakażenie. Na chorobę tę cierpią osoby po cięż­kich urazach, oparzeniach, z chorobami ośrodkowego układu nerwo­wego, z chorobami nowotworowymi — przewlekle i intensywnie leczo­ne tzw. lekami immunosupresyjnymi i cytostatykami. Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi ostrego zapalenia przełyku w tych stanach chorobowych są zakażenia grzybicze i wirusowe.

Objawy i leczenie, zob. wyżej, Refluks żołądkowo-przełykowy i zapalenie przełyku.

  • Rozlany kurcz przełyku

W warunkach prawidłowych odruch po­łykania zapoczątkowuje tzw. falę perystaltyczną, czyli odcinkowy skurcz mięśni przełyku płynnie przesuwający się od góry do dołu i przemieszczający kęs pokarmowy z gardła do żołądka. W końcowej fa­zie fali perystaltycznej dolny zwieracz przełyku ulega rozluźnieniu, co ułatwia przesunięcie zawartości przełyku do żołądka. W rozlanym kurczu przełyku kurczliwość dolnej części przełyku jest chaotyczna i nadmierna, czemu w części przypadków towarzyszy wzmożone napię­cie i niedostateczne rozluźnienie się dolnego zwieracza przełyku. W tych warunkach początkowo prawidłowa fala perystaltyczna zanika w miarę przesuwania się w dół, a połykanie jest utrudnione.

Rozlany kurcz przełyku nie jest chorobą samą w sobie, lecz obja­wem procesu starzenia się lub niektórych stanów chorobowych, takich jak wczesny okres achalazji, zapalenia przełyku, cukrzyca powikłana zmianami zwyrodnieniowymi układu nerwowego i inne.

Objawami choroby są najczęściej dysfagia, czyli utrudnione po­łykanie, oraz ból zamostkowy, a ich cechą charakterystyczną jest nie­stałe, okresowe występowanie. U części chorych rozlany kurcz przeły­ku przebiega bezobjawowo.

Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów i radiologiczne­go badania przełyku. Ponieważ ból zamostkowy może być objawem choroby wieńcowej, powinny być przeprowadzone właściwe badania, aby ewentualnie wykluczyć tę przyczynę. W wyspecjalizowanych oś­rodkach stosowana bywa manometria przełyku, czyli pomia­ry ciśnienia śródprzełykowego. Ezofagoskopia, czyli wzier­nikowanie przełyku za pomocą instrumentu optycznego, pozwala wyłączyć inne choroby.

Leczenie. Ponieważ natura i przebieg choroby są łagodne, za­zwyczaj nie wymaga ona aktywnego leczenia. Jeśli jednak dolny zwie­racz przełyku jest nadmiernie napięty lub niezdolny do prawidłowego rozkurczu, stosuje się z dobrym skutkiem mechaniczne jego rozszerze­nie. W niektórych przypadkach pomocna bywa tabletka nitrogliceryny wzięta pod język bezpośrednio przed posiłkiem. W razie współistnienia refluksu żołądkowo-przełykowego i zapalenia przełyku stosowane jest leczenie przeciwrefluksowe i przeciwzapalne.

  • Achalazja przełyku

Achalazja przełyku jest to brak rozkurczania się dolnego zwiera­cza przełyku (w okolicy wpustu żołądka) przed przejściem kęsa pokar­mu. Podstawową cechą choroby jest dezorganizacja skutecznej fali perystaltycznej w trzonie przełyku, a tym samym spadek ciśnienia śród- przełykowego, które nie może pokonać fizjologicznego napięcia dolne­go zwieracza.

Przyczyna choroby nie jest ostatecznie wyjaśniona. Przypu­szcza się, że powoduje ją brak lub uszkodzenie zwojów nerwowych w mięśniach trzonu przełyku. Powód uszkodzenia nerwów nie jest znany. W przebiegu choroby dochodzi do poszerzenia, wydłużenia i skręcenia górnej części przełyku. Zaleganie pokarmu prowadzi do zapalenia przełyku. Choroba występuje jednakowo często u obu płci, przeważnie między 25 a 60 r. życia. Nierzadko inicjuje ją stres psychiczny.

Objawy podstawowe to utrudnione połykanie (dysfagia), ulewa­nie zalegającego pokarmu, bóle, chudnięcie, rzadziej zgaga. Dysfagia początkowo dotyczy głównie pokarmów stałych, potem także płyn­nych. Ulewanie, bez poprzedzających nudności, może występować w czasie lub po posiłku. Bóle, niekiedy silne, zlokalizowane są za most­kiem i w nadbrzuszu, ale nierzadko promieniują do szyi, ramion i klatki piersiowej.

Rozpoznanie achalazji opiera się na badaniu radiologicznym przełyku (czasem w połączeniu z testem mecholylowym), na badaniach manometrycznych (pomiary ciśnienia śródprzełykowego) oraz wzierni­kowaniu za pomocą ezofagoskopu, które pozwala na odróżnienie acha­lazji od raka przełyku.

Leczenie zachowawcze achalazji nie daje wyników. U większoś­ci chorych skuteczną metodą leczenia jest mechaniczne rozszerzenie dolnego zwieracza przełyku za pomocą specjalnego aparatu wprowa­dzonego przez jamę ustną i gardło. W późnym okresie choroby, gdy przełyk jest bardzo poskręcany, wykonanie tego typu zabiegu jest najczęściej niemożliwe. Wówczas konieczne jest leczenie opera­cyjne.

Zabieg rozszerzenia zwieracza usuwa mechaniczną przeszkodę w po­łykaniu, nie przywraca jednak prawidłowej perystaltyki przełyku, co oznacza, że pokarm nie jest czynnie połykany, lecz przesuwa się przez przełyk do żołądka dzięki sile ciężkości. Dlatego chorzy z achalazją powinni zawsze jeść w pozycji siedzącej, obficie popijając. Ponieważ trwałe rozszerzenie zwieracza przełyku znosi naturalną zaporę antyrefluksową, osoby po takim zabiegu powinny przestrzegać tych sa­mych zaleceń, co chorzy z refluksem żołądkowo-przełykowym.

  • Uchyłki przełyku

Uchyłki przełyku są to woreczkowate uwypuklenia ściany przeły­ku, skierowane na zewnątrz od jego światła, rozmaitej wielkości, ale na ogół nie przekraczające kilku centymetrów. Zwykle występują w połowie długości przełyku, na ogół u osób starych i nie wywołują istotnych dolegliwości. Jedynie tzw. uchyłek Zenkera może stanowić problem kliniczny. Jest to uchyłek tylnej ściany gardzieli schodzący w dół między przełyk i kręgosłup. Łatwo dochodzi do zale­gania w nim pokarmu. Duży, wypełniony pokarmem uchyłek może uciskać na przełyk i utrudniać połykanie. W pozycji leżącej, w czasie snu, zalegający pokarm może wylewać się z uchyłka i drażnić krtań, wywołując napady kaszlu. Zdarzają się także powikłania płucne wywoływane zasysaniem zawartości gardzieli do układu oddecho­wego. W przypadku kłopotliwych objawów związanych z uchyłkiem Zenkera konieczne jest leczenie operacyjne.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.