• Ostre nadżerkowe zapalenie żołądka,

Ostre nadżerkowe zapalenie żołądka, zwane też zapaleniem krwotocznym. Istotą choroby są liczne powierzchowne ubytki błony śluzowej żołądka zwane nadżerkami. Pojawiają się one nagle, czasem bez wyraźnej przyczyny, ale często w następstwie nadmiernego spożycia alkoholu lub po zażywaniu polopiryny (i innych leków zawie­rających kwas acetylosalicylowy, np. tabletek od bólu głowy z krzyży­kiem), fenylbutazonu (butapirazol), indometacyny (indocid, metindol). Choroba często występuje również u osób z ciężkim stresem w następ­stwie rozległych oparzeń, urazów, operacji, zakażeń septycznych lub u chorych z niewydolnością oddechową, niewydolnością wątroby albo nerek.

Objawem choroby jest krwawienie z przewodu pokarmowego pod postacią krwawych wymiotów lub czarnych (smolistych) stolców. W zależności od ilości utraconej krwi może występować różnego stop­nia osłabienie aż do omdlenia, zawroty głowy, szum w uszach, bladość skóry i poty. Czasami występuje także ból w nadbrzuszu.

Rozpoznanie daje się łatwo ustalić za pomocą wziernikowa­nia żołądka (gastroskopii), o ile jest wykonane w pierwszej dobie od wystąpienia objawów.

Leczenie, zawsze szpitalne, polega na uzupełnieniu utraconej krwi, płukaniu żołądka lodowato zimnym płynem i stosowaniu leków neutralizujących kwas solny lub hamujących jego wydzielanie. Jeśli leczenie zachowawcze nie jest skuteczne, leczenie operacyjne polega na wycięciu części żołądka i przecięciu nerwów błędnych (wagotomia), unerwiających komórki wydzielające kwas solny. W wyjątkowych sy­tuacjach usuwany jest cały żołądek.

• Przewlekłe zapalenie żołądka

Jest to choroba w zasadzie o nie­znanych przyczynach, jakkolwiek do czynników wywołują­cych ją zalicza się: przewlekłe picie alkoholu, zażywanie niektó­rych leków (np. polopiryna) i zaburzenia immunologiczne, ale ich rola nie jest pewna. Chorobę można rozpoznać jedynie w oparciu o bada­nia mikroskopowe wycinków błony śluzowej żołądka. Badanie radiolo­giczne żołądka ani gastroskopia (wziernikowanie żołądka) nie są pod­stawą rozpoznania.

Przewlekłe zapalenie żołądka może być:

1. powierzchowne — dotyczy jedynie powierzchownej warstwy błony śluzowej;
2. zani­kowe — proces zapalny sięga warstw głębszych i prowadzi do zani­ku gruczołów wydzielniczych żołądka
3. może prowadzić do cał­kowitego zaniku błony śluzowej bez jakichkolwiek elemen­tów zapalnych.

Zmiany chorobowe mogą dotyczyć: górnej i środkowej części żołądka, tzn. jego dna i trzonu, lub części dolnej, czyli komory albo części przedodźwiernikowej.

Zapalenie dna i trzonu, często spotykany stan chorobowy, występuje zwłaszcza u osób starszych, na ogól przebiega bezobjawowo i nie wymaga leczenia. Postać zanikowa może jednak koja­rzyć się z niedokrwistością z niedoboru żelaza lub witaminy B₁₂. Obowiązuje wówczas wyrównanie tych niedoborów. Zanik gruczołów wy­dzielniczych żołądka może prowadzić do obniżenia lub całkowitego zniesienia wydzielania kwasu solnego (niedokwaśność lub bezkwaśność). Mimo to wyrównanie niedoboru kwasu poprzez jego doustne stosowanie jest zbędne i nie przynosi żadnych korzyści.

Zapalenie części przedodźwiernikowej, podobnie jak zapalenie dna i trzonu, u większości chorych nie wywołuje obja­wów chorobowych i nie wymaga leczenia. Ten typ zapalenia towarzy­szy często chorobie wrzodowej i rakowi żołądka, co nie oznacza jednak, że chorzy z przewlekłym zapaleniem żołądka mają wrzód lub ra­ka, ale że u większości chorych z wrzodem albo rakiem żołądka wystę­puje równocześnie przewlekłe zapalenie tego narządu.