Ostra niewydolność nerek nie jest jednostką chorobową, lecz ze­społem objawów klinicznych, cechującym się szybko rozwijającą się mocznicą.

Przyjmuje się, że istnieją cztery mechanizmy prowadzące do rozwoju tego zespołu:

1. niedrożność lub zwężenie światła cewek ner­kowych,
2. bierne przechodzenie przesączu kłębuszkowego z cewek do otoczenia,
3. zaburzenia krążenia krwi w drobnych naczyniach nerek
4. blokada dróg moczowych.

W zależności od przyczyn wywołujących wyróżnia się następujące rodzaje ostrej niewydolności nerek:

1. przednerkową, czyli czynnościową, zwaną również krążeniową (hemodynamicz­ną),
2. nerkową, czyli prawdziwą, pochodzenia niezapalnego i za­palnego
3. pozanerkową.Objawy, przebieg i leczenie wszyst­kich rodzajów niewydolności nerek są podobne.

Przyczyny. Ostra przednerkową niewydolność ne­rek jest najczęściej wywołana znacznym, ale krótkotrwałym spad­kiem ciśnienia tętniczego na skutek krwotoku, biegunki, wymiotów.

Ostra nerkowa niewydolność niezapalna nerek jest najczęściej następstwem:

1. zatrucia różnymi substancjami to­ksycznymi, takimi jak sole metali ciężkich, grzyby trujące, pewne związki organiczne, niektóre leki,
2. przedłużającej się ostrej niewy­dolności przednerkowej,
3. wstrząsu urazowego lub septycznego,
4. hemolizy wewnątrznaczyniowej.

Ostra nerkowa niewydolność zapalna nerek jest najczęściej spowodowana ostrym kłębuszkowym lub śródmiąższowym — głównie bakteryjnym — zapaleniem nerek.

Ostra pozanerkowa niewydolność nerek, wywołana nagłym zamknięciem dróg moczowych, najczęściej moczowodów, rza­dziej cewki moczowej, powstaje w obustronnej kamicy nerkowej lub chorobie nowotworowej.

Przebieg. Ostra niewydolność nerek przebiega zwykle w czterech fazach:

1. faza pierwsza – działanie czynnika uszkadzającego – trwa zwykle kilka godzin;
2. faza druga – skąpomocz (lub bezmocz) — trwa kilka do kilku­nastu dni;
3. faza trzecia — wielomocz — trwa zwykle około tygodnia;
4. faza czwarta — powolny powrót nerek do prawidłowej czynnoś­ci; jest to okres najdłuższy, trwający wiele miesięcy.

Ostra niewydolność nerek stanowi zagrożenie dla życia chorego, na­wet przed rozwinięciem się pełnego klinicznego obrazu mocznicy. Za­grożenie to jest najczęściej wynikiem zatrucia potasem i przewodnienia organizmu, które prowadzi do ostrej lewokomorowej niewydolnoś­ci krążenia (obrzęk płuc) i obrzęku mózgu.

Leczenie ostrej niewydolności nerek jest szpitalne i polega na sto­sowaniu dializy. Wybór rodzaju dializy i momentu jej zastosowania zależą od stanu chorego i wyników przeprowadzonych badań (poziomu potasu i mocznika w surowicy krwi, stężenia dwuwęglanów). Jeśli mocznica nie rozwija się gwałtownie i występuje głównie prze wodnenie, stosowana jest dializa otrzewnowa (okresowe lub ciąg­łe płukanie otrzewnej płynami o określonym składzie). Gdy zaś jest nasilony rozpad tkankowy z szybko narastającym stężeniem potasu (hiperkalemia) i obniżeniem stężenia dwuwęglanów (kwasica metaboliczna) w surowicy krwi, postępowaniem z wyboru jest le­czenie za pomocą sztucznej nerki (hemodializa). Wskaza­niem do leczenia hemodializą jest wystąpienie takich objawów kli­nicznych, jak: niepokój, senność, śpiączka, uporczywe wymioty i bie­gunka, skaza krwotoczna, żółtaczka, niedrożność porażenna jelit, a także utrzymujący się skąpomocz lub bezmocz.

Ostra niewydolność nerek nie jest jednostką chorobową, lecz ze­społem objawów klinicznych, cechującym się szybko rozwijającą się mocznicą.

Przyjmuje się, że istnieją cztery mechanizmy prowadzące do rozwoju tego zespołu: 1) niedrożność lub zwężenie światła cewek ner­kowych, 2) bierne przechodzenie przesączu kłębuszkowego z cewek do otoczenia, 3) zaburzenia krążenia krwi w drobnych naczyniach nerek i 4) blokada dróg moczowych.

W zależności od przyczyn wywołujących wyróżnia się następujące rodzaje ostrej niewydolności nerek: 1) przednerkową, czyli czynnościową, zwaną również krążeniową (hemodynamicz­ną), 2) nerkową, czyli prawdziwą, pochodzenia niezapalnego i za­palnego oraz 3) pozanerkową. Objawy, przebieg i leczenie wszyst­kich rodzajów niewydolności nerek są podobne.

Przyczyny. Ostra przednerkową niewydolność ne­rek jest najczęściej wywołana znacznym, ale krótkotrwałym spad­kiem ciśnienia tętniczego na skutek krwotoku, biegunki, wymiotów.

Ostra nerkowa niewydolność niezapalna nerek jest najczęściej następstwem: a) zatrucia różnymi substancjami to­ksycznymi, takimi jak sole metali ciężkich, grzyby trujące, pewne związki organiczne, niektóre leki, b) przedłużającej się ostrej niewy­dolności przednerkowej, c) wstrząsu urazowego lub septycznego, d) hemolizy wewnątrznaczyniowej.

Ostra nerkowa niewydolność zapalna nerek jest najczęściej spowodowana ostrym kłębuszkowym lub śródmiąższowym — głównie bakteryjnym — zapaleniem nerek.

Ostra pozanerkowa niewydolność nerek, wywołana nagłym zamknięciem dróg moczowych, najczęściej moczowodów, rza­dziej cewki moczowej, powstaje w obustronnej kamicy nerkowej lub chorobie nowotworowej.

Przebieg. Ostra niewydolność nerek przebiega zwykle w czterech fazach:

faza pierwsza - działanie czynnika uszkadzającego – trwa zwykle kilka godzin;

faza druga - skąpomocz (lub bezmocz) — trwa kilka do kilku­nastu dni;

faza trzecia — wielomocz — trwa zwykle około tygodnia;

faza czwarta — powolny powrót nerek do prawidłowej czynnoś­ci; jest to okres najdłuższy, trwający wiele miesięcy.

Ostra niewydolność nerek stanowi zagrożenie dla życia chorego, na­wet przed rozwinięciem się pełnego klinicznego obrazu mocznicy. Za­grożenie to jest najczęściej wynikiem zatrucia potasem i przewodnie- nia organizmu, które prowadzi do ostrej lewokomorowej niewydolnoś­ci krążenia (obrzęk płuc) i obrzęku mózgu.

Leczenie ostrej niewydolności nerek jest szpitalne i polega na sto­sowaniu dializy. Wybór rodzaju dializy i momentu jej zastosowania zależą od stanu chorego i wyników przeprowadzonych badań (poziomu potasu i mocznika w surowicy krwi, stężenia dwuwęglanów). Jeśli mocznica nie rozwija się gwałtownie i występuje głównie prze wod­ni enie, stosowana jest dializa otrzewnowa (okresowe lub ciąg­łe płukanie otrzewnej płynami o określonym składzie). Gdy zaś jest nasilony rozpad tkankowy z szybko narastającym stężeniem potasu (hiperkalemia) i obniżeniem stężenia dwuwęglanów (kwasica metaboliczna) w surowicy krwi, postępowaniem z wyboru jest le­czenie za pomocą sztucznej nerki (hemodializa). Wskaza­niem do leczenia hemodializą jest wystąpienie takich objawów kli­nicznych, jak: niepokój, senność, śpiączka, uporczywe wymioty i bie­gunka, skaza krwotoczna, żółtaczka, niedrożność porażenna jelit, a także utrzymujący się skąpomocz lub bezmocz.