Nadczynność przysadki

  • Akromegalia 

Akromegalia jest chorobą charakteryzującą się powiększaniem się rąk i stóp oraz rozrostem części kostnych i tkanek miękkich w obrębie głowy pod wpływem nadmiaru hormonu wzrostu. W większości przy­padków przyczyną zaburzeń jest gruczolak przysadki zbudo­wany z komórek wydzielających somatotropinę, czyli hormon wzrostu, rzadziej rozrost tych komórek, bez uformowanego anatomicznie no­wotworu.

Objawy. Zmiany somatyczne w akromegalii zależą od pobudzenia syntezy białek i kwasów nukleinowych, a więc od nasilenia procesów anabolicznych w skórze, układzie kostnym i mięśniowym oraz w tkan­kach podporowych. Często uwagę na postępujący proces chorobowy zwraca konieczność zwiększania rozmiaru rękawiczek, butów i nakrycia głowy. Osoby z otoczenia mogą zauważyć powoli postępujące zniekształcenie rysów twarzy, wywołane rozrostem tkanek miękkich, zwłaszcza nosa i warg, oraz zmianami kostnymi w postaci uwydatnie­nia się żuchwy i łuków brwiowych. Powiększa się też ję­zyk i małżowiny uszne. Skóra grubieje i staje się szorstka. Zmiany w obrębie chrząstek są przyczyną zniekształceń i bólów stawowych. Cha­rakterystyczne jest obfite pocenie się. Stosunkowo często występuje nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i niewydolność krążenia. Może zda­rzać się mlekotok. W wypadku niszczenia przysadki przez rozrastający się gruczolak mogą występować objawy niedoczynności gruczołów dokrewnych kontrolowanych przez przysadkę, zwłaszcza gruczołów płciowych.

Rozpoznanie akromegalii opiera się na typowym obrazie kli­nicznym. W przypadkach wątpliwych pomocne mogą być zdjęcia rent­genowskie rąk, stóp i czaszki; zawsze wykonywane jest zdjęcie rentge­nowskie czaszki (ocena siodła tureckiego) i badanie okulistyczne z oceną dna oka i pola widzenia barwy białej i czerwonej. Niezwykle ważne jest ustalenie, czy proces chorobowy jest czynny, czy też wystę­pujące zmiany stanowią pozostałość po przebytym w przeszłości okre­sie nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu. O czynnej akromega­lii mogą świadczyć postępujące zmiany, obfite poty oraz stałe bóle gło­wy, jeżeli ich przyczyną nie jest nie leczone nadciśnienie tętnicze. Rozstrzygające znaczenie mają badania poziomu hormonu wzrostu we krwi.

Leczenie. Nieczynną akromegalię można określić jako defekt kosmetyczny, który nie wymaga leczenia, jeżeli nie towarzyszą mu ob­jawy powiększania się guza przysadki. Główną metodą leczenia czynnej akromegalii jest zabieg neurochirurgiczny, uzupełniany — w razie potrzeby — napromienianiem okolicy przysadki. Rzadziej le­czenie ogranicza się do stosowania jedynie energii promienistej. Le­czenie farmakologiczne tylko w części przypadków jest skuteczne, przeważnie jest leczeniem uzupełniającym nie w pełni skutecznego za­biegu neurochirurgicznego albo napromieniowań.

  • Gigantyzm przysadkowy

Terminem tym określa się nadmierny wzrost spowodowany zwiększonym wydzielaniem hormonu wzrostu u osób młodych z nieukończonym wzrostem, zwłaszcza przy opóźnionym pokwitaniu. Na ogół do gigantyzmu dołączają się cechy akromegalii o różnym nasileniu. Czasami nadmiernie wysoki wzrost występuje ro­dzinnie i jest uwarunkowany genetycznie.

Rozpoznanie i leczenie gigantyzmu przysadkowego są po­dobne jak w akromegalii.

  • Choroba Cushinga

Choroba Cushinga jest to zespół zmian somatycznych i zaburzeń metabolicznych wywołanych nadczynnością kory nadnerczy, zależną od nadmiernego wydzielania hormonu przysadkowego kortykotropiny (ACTH).

  • Gruczolak przysadki wydzielający prolaktynę i zespół niepra­widłowej laktacji

Podwyższone stężenie we krwi hormonu prolaktyny powoduje u kobiet niedoczynność jajników z zaburzeniami mie­siączkowania, a nawet z brakiem miesiączki, natomiast u męż­czyzn jest przyczyną osłabienia popędu płciowego i upośledzenia po­tencji. Zaburzenia te są wynikiem hamującego wpływu prolaktyny na sekrecję podwzgórzowego czynnika uwalniającego hormon luteotropowy i blokowania oddziaływania gonadotropin na gruczoły płciowe. U większości kobiet z nadmiernym wydzielaniem prolaktyny (hiperprolaktynemią) występuje mlekotok nie związany z okresem po­łogu.

Przyczyną nadmiernego wydzielania prolaktyny jest często gruczolak przysadki. U kobiet rozpoznanie jest stosunko­wo łatwe, gdy guzek przysadki ma jeszcze niewielkie rozmiary, ponie­waż zaburzenia cyklu miesiączkowego czy też brak miesiączki dość szybko skłaniają je do szukania pomocy lekarskiej. Z uwagi na pobu­dzający wpływ ciąży na rozwój gruczolaków przysadki, zawsze zanie­pokojenie powinien budzić brak miesiączki po porodzie, po zakończe­niu karmienia piersią. U mężczyzn, prawdopodobnie z powodu bar­dziej skąpych objawów, rozpoznanie nowotworu przysadki wydzielają­cego prolaktynę często następuje dopiero wówczas, gdy osiągnie on znaczne rozmiary, wywołując zaburzenia widzenia lub zmiany w ukła­dzie nerwowym.

Wzmożoną sekrecję prolaktyny mogą również powodować nowotwo­ry podwzgórza i inne zmiany w układzie podwzgórze – przysadka, osła­biające hamujący wpływ dopaminy na wydzielanie prolaktyny. Przy­czyną hiperprolaktynemii i mlekotoku mogą być też: pierwotna niedo­czynność tarczycy, zespół napięcia przedmiesiączkowego (druga poło­wa cyklu), a także niektóre leki. Oprócz dużej grupy leków typu psy­chiatrycznego należą tutaj metoklopramid i cymetydyna, stosowane w leczeniu choroby wrzodowej.

Sporadycznie mlekotok może występować po urazach klatki piersio­wej, ale patofizjologia tego zjawiska nie została dotychczas w pełni wyjaśniona.

Stwierdzenie nadmiernego wydzielania prolaktyny może być oparte tylko na podstawie oznaczeń jej stężenia we krwi. Ponieważ wydzielanie tego hormonu wzrasta w sytuacjach stresowych, bada­nia nie mogą być przeprowadzone bezpośrednio po przeżyciach emocjonalnych.

Podobnie jak w przypadkach innych gruczolaków przysadki, prze­prowadzane są zarówno badania rentgenowskie czaszki, jak i okuli­styczne.

Leczenie. Gruczolaki przysadki wydzielające prolaktynę są leczo­ne przede wszystkim farmakologicznie. Interwencja neurochi­rurgiczna daje dobre wyniki w przypadkach niezbyt dużych gru­czolaków. Przy dużych guzach wyniki leczenia operacyjnego są gor­sze; czasami jako uzupełnienie stosuje się napromienianie okolicy przysadki.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.